Nog niet zo heel lang geleden stond er in Nederland ongeveer 10 miljoen vierkante meter aan kantooroppervlakte leeg. Het was crisis. Dat zijn doorgaans de tijdsgewrichten waar de beste beleidsmakers zich met een gedurfde strategische visie kunnen onderscheiden. In een crisis zijn dat belangrijke momenten, want het gaat namelijk altijd voorbij. Blijft een visie op de toekomst echter uit, dan is het niet onwaarschijnlijk dat de crisis zich voortzet in een andere gedaante.

Verhuurdersmarkt

Wanneer ik mij hier beperk tot de huisvestingsmarkt van kantoren in de gemeente Amsterdam, kan er momenteel wel van een verhuurdersmarkt worden gesproken. De crisis is voorbij en de vraag stijgt snel, omdat onder andere veel technologiebedrijven steeds meer vierkante meters blijven opnemen. Een andere uitingsvorm van de verhuurdersmarkt zijn de incentives die in een rap tempo teruglopen. De verhuurdersmarkt is zodanig dominant dat de vraagprijzen extreme hoogten bereiken. Zodoende kan wederom van een crisis worden gesproken – een huisvestingscrisis, maar toch.

Leegstand voorbij

Die 10 miljoen vierkante meter leegstand vloeroppervlakte lijkt dus zo’n beetje verdampt. Daarbij ook geholpen door de transformatie van kantoorgebouwen naar woningen en winkels. Sloop en simpelweg kansloze leegstand in onaantrekkelijke omgevingen maken de verdamping zogezegd compleet. Dit is het verhaal in grote lijnen.

Kans verkeken

Terug naar Amsterdam. In mijn optiek had de gemeente Amsterdam tijdens de crisis beleid moeten ontwikkelen om in de nabije toekomst in een toenemende vraag naar huisvesting van groeiende organisaties te kunnen voorzien. Dat is niet gebeurd. Ligt er dan in het heden een herkansing om een opgelopen achterstand bij het maken van beleid in te halen? Ik krijg niet de indruk. Ik vind de gemeente Amsterdam zeer terughoudend bij het ontwikkelen van nieuwe kantooromgevingen. Met bestemmingsplannen zou men wel wat meer durf aan de dag mogen leggen.

Ligt leegloop op de loer?

Wat is het gevolg van de huidige situatie? Nieuwe bedrijven gaan zich niet melden in Amsterdam. En bedrijven die willen groeien, zullen nieuwe huisvesting zoeken in andere steden. Ook is bedrijven er veel aan gelegen om zich zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor jonge talentvolle medewerkers die men graag aan zich wil binden. Daar hoort een omgeving bij die is ingericht op groei.

Opnieuw balans zoeken

Is het te laat? Dat vind ik een stap te ver. Maar ik vind de huidige huisvestingsproblematiek in een oververhitte markt op zijn minst zorgelijk. Gemeente, doe iets, zou ik willen roepen. Voordat je de beste bedrijven en de beste mensen ziet wegtrekken. Hoe dan ook, ten tijde van de crisis was de vastgoedmarkt met 10 miljoen vierkante meter leegstand uit balans. Nu is diezelfde vastgoedmarkt dat ook. Niet alleen uit balans vanwege ruimte-overschot of -gebrek, maar ook uit balans door de extreme prijsstijging op de markt en het gebrek aan goede kantoorlocaties met een goed voorzieningenniveau.

Aanbeveling voor de markt:

Initieer regulier overleg tussen (gemeentelijke) overheid en marktpartijen waardoor eerder geanticipeerd kan worden op ontwikkelingen in de markt.